By: lediemquynh
Comments: 0
Phát triển chuỗi giá trị bền vững của các sản phẩm từ tơ sen tại Việt Nam nhằm hỗ trợ chiến lược trữ lũ tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long
Tên dự án: Phát triển chuỗi giá trị bền vững của các sản phẩm từ tơ sen tại Việt Nam nhằm hỗ trợ chiến lược trữ lũ tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long.
Vị trí: An Giang, Long An, Đồng Tháp
Thời gian: Từ tháng 2 năm 2023 – tháng 1 năm 2024
Bối cảnh dự án:
Ở vùng thượng lưu ĐBSCL có hai vùng đồng bằng ngập lũ tự nhiên là Đồng Tháp Mười (POR) ở phía đông nhánh sông Tiền, bao phủ một phần các tỉnh Đồng Tháp, Long An, Tiền Giang và Tứ giác Long Xuyên (LXQ) đến phía Tây nhánh sông Hậu Giang của sông Mê Kông, có mặt tại một phần tỉnh An Giang và Kiên Giang. Hai vùng đồng bằng trên bao phủ khoảng 1,3 triệu ha.
Trong 15 năm qua, hai vùng đồng bằng ngập lũ này đã được thay đổi đáng kể bởi con người. Để ứng phó với tình trạng thiếu lương thực quốc gia và mục tiêu trồng hai vụ lúa đầu tiên, sau đó là ba vụ lúa mỗi năm, những con đê đã được xây dựng để ngăn lũ gây mất diện tích trữ lũ ở vùng thượng nguồn ĐBSCL. Ngoài ra, triển khai các ngành nghề dựa vào lũ, có rủi ro tài chính thấp như mô hình trồng sen thay thế cho ba vụ lúa nhằm bảo tồn hoặc khôi phục khả năng trữ lũ ở một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long.
Hoa sen đã có tự nhiên ở Việt Nam và đặc biệt tập trung ở vùng đất ngập nước ở đồng bằng sông Cửu Long. Sản phẩm làm từ sen được sử dụng và phân phối rộng rãi; tuy nhiên, phần chính của cây sen là thân sen hiếm khi được sử dụng. Tơ sen và các sản phẩm từ tơ sen có giá trị kinh tế cao, góp phần đa dạng hóa sinh kế của nông dân và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.
Ở các nước châu Á khác như Myanmar, Campuchia và một số nước Đông Á, tơ sen được sử dụng để làm đồ nội thất và quần áo, tuy nhiên ở Việt Nam nghề này vẫn chưa phát triển. Nguyên nhân là do người Việt Nam chưa biết cách chiết sợi từ thân sen cũng như chưa có kinh nghiệm trồng sen và kỹ thuật thâm canh. Các làng nghề dệt truyền thống của Việt Nam chưa bao giờ dệt vải từ tơ sen và người Việt Nam cũng chưa bao giờ sử dụng các sản phẩm dệt từ tơ sen.
Hơn nữa, quy trình trồng trọt, kéo sợi, dệt vải, sản xuất hiện nay đều dựa trên kinh nghiệm và công nghệ thủ công truyền thống từ hàng trăm năm trước nên lạc hậu, kém hiệu quả, giá thành cao, chất lượng thấp và thiết kế sản phẩm không theo kịp thời đại.
Dự án này nhằm giải quyết vấn đề này và phát triển các cơ hội mới cho ngành nghề từ tơ sen thông qua việc thí điểm thành công việc trồng sen, kéo tơ từ thân sen, dệt tơ từ khung dệt cải tiến, thiết kế và thương mại hóa một số sản phẩm làm từ tơ sen trong phạm vi Eco-Eco và các dự án của IUCN.
Dự án sẽ hỗ trợ nông dân triển khai mô hình trồng sen dựa vào mùa nước nổi và thí điểm mô hình phát triển chuỗi giá trị bền vững các sản phẩm tơ sen tại Việt Nam. Mô hình chuỗi giá trị khép kín sẽ được triển khai tại huyện Tháp Mười (tỉnh Đồng Tháp), huyện Tri Tôn (tỉnh An Giang) và huyện Tân Hưng (tỉnh Long An) và thực hiện nhiều công đoạn bao gồm trồng sen, kéo tơ và dệt tơ, thiết kế, trưng bày và kinh doanh sản phẩm. Mô hình này có thể được nhân rộng với sự tham gia của các công ty thiết kế, kinh doanh sản phẩm sen tại Hà Nội, TP.HCM và trên toàn quốc để tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Mục tiêu bao trùm
Mục tiêu của dự án là thúc đẩy các ngành nghề dựa vào mùa nước nổi như trồng sen để hỗ trợ các khu vực trữ lũ và khôi phục phần nào lượng 4 tỷ m3 trữ nước đã bị mất từ năm 2000 đến năm 2011 ở Đồng bằng sông Cửu Long. Ngoài ra, phát triển nghề dệt tơ sen như một ngành nghề bền vững cho người dân địa phương dựa trên các mô hình sinh kế dựa vào mùa nước nổi.
Mục tiêu cụ thể:
– Cung cấp cho nông dân những hỗ trợ/đào tạo kỹ thuật để thực hiện trồng sen nhằm tăng diện tích trữ lũ và cung cấp các kế hoạch và chiến lược thực hiện để quản lý hạn hán và lũ lụt.
– Xây dựng chuỗi cung ứng bền vững từ các sản phẩm tơ sen thông qua hỗ trợ ngành nghề và cải thiện điều kiện kinh tế cho nông dân trồng sen và thợ thủ công ở các làng nghề dệt truyền thống.
Các thành phần:
Phần 1: Hỗ trợ người dân địa phương mô hình trồng sen;
Phần 2: Nâng cao năng lực cho nông dân địa phương về sản xuất tơ sen thông qua đào tạo;
Phần 3: Nghiên cứu khoa học về đa dạng sinh học, phát thải carbon và trữ nước trên ruộng sen;
Phần 4: Xây dựng chuỗi cung ứng bền vững các sản phẩm tơ sen, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý cho ngành sản xuất tơ sen Việt Nam.
Kết quả dự kiến:
– Các nguyên liệu cần thiết được sản xuất và cung cấp cho công tác sản xuất tơ sen
– Thực hiện 6 khóa tập huấn về sản xuất tơ sen cho phụ nữ và 2 khoá tập huấn về dệt sợi sen
– Xây dựng cơ sở dữ liệu cho hệ sinh thái trồng sen
– Thiết kế của sản phẩm phù hợp với nhu cầu của thị trường
– Xây dựng bộ nhận diện thương hiệu, chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm làm từ tơ sen và chuỗi giá trị bền vững của các sản phẩm làm từ tơ sen
– Cung cấp các tài liệu tập huấn, khóa tập huấn cho các bên liên quan trong chuỗi giá trị
Đối tác
– Viện Kinh tế và Sinh thái (Eco-Eco);
– UBND huyện Tháp Mười, Hội Nông dân Tháp Mười; Hợp tác xã nông nghiệp Tân Kiều.
– UBND huyện Tịnh Biên, An Giang; Ủy ban nhân dân và Hợp tác xã xã Văn Giáo, huyện Tịnh Biên; UNBN và làng nghề Châu Phong của người Chăm tại thị trấn Tân Châu;
– UBND huyện Tân Hưng, Long An và Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen.
– Công ty thiết kế thời trang Xuân Thu, Hà Nội; Công ty Cổ phần – Công ty Thương mại Tơ Hạnh, Hà Nội;
– Tập đoàn Liên Hòa – xã Phú Túc, huyện Châu Thành, Bến Tre;
– Khoa Dệt may Thời trang – Đại học Bách Khoa Hà Nội;
– Trung tâm Tài nguyên và Môi trường Rừng, Viện Điều tra Quy hoạch Rừng;
– Các cơ quan liên quan khác